Çin Zulmündeki Türkler

Doğu Türkistan’da Çin zulmüne maruz kalan Türkler kimlerdir! Nerede yaşarlar, devletleri, vatanları var mıdır? Uygur Türkleri olarak da bilinen bu soydaşlarımızın tarihçesine bir bakalım. Uygur Türkleri hakkında çeşitli kaynaklar vardır, günümüzdeki Uygur Türkleri Çin coğrafyasının içinde kalan ve yıllarca zulme maruz kalmış bir Türk boyudur. Esasında Uygur Türkleri denmesindeki neden Çin coğrafyası içinde doğu Türkistan olarak da bilinen, halkının çoğunluğunu Uygur Türklerinin yaşadığı özerk bir bölge olmasından dolayı Uygur adını almaktadır. Uygur Türkleri denmesindeki neden de bundan kaynaklanmaktadır. Uygurların kökeniyle ilgili efsaneleri ve destanları Uygurlarında Göktürkler gibi Asya hunlarının soyundan geldiklerini göstermektedir. Uygurlar Orhun ve Selanya nehri kıyıları ile Aral gölü civarında yaşamakta idiler .5.ci yüzyılda bu bölgede güçlü bir beylik kuran Uygurların başında Erkin unvanı taşıyan Sicihen bulunuyordu. Bunun oğlu Pusa ise kahraman ve devlete hizmet eden anlamına gelen Alp İlteber unvanını almıştır.Uygurlar Kapgan Kağan’ın orta Asya da Türk milli birliğinin sağlanmasından sonra Göktürk imparatorluğuna bağlanmışlardır. Uygurlar hakkında temel bilgiler Çin yıllıkları ile Göktürk ve Uygur kitabelerinde bulunmaktadır. Uygur kelimesine çeşitli anlamlar verilmekle birlikte en kabul göreni akraba müttefik anlamında olanıdır. Uygurlar Çin kaynaklarında hunların soyundan gösterilmektedir .5.ci yüzyılda orta Asya nın büyük bir kısmına yayılmış olan Töleslerin bir boyu olarak karşımıza çıkmaktadır. Uygurlar bu dönemde kao-çı yüksek tekerlekli arabalılar adıyla bilinmekteydiler. Orhun kitabelerinde ise dokuz Oğuz adı ile anılıyorlardı. Uygurlar Orhun ve Selenge vadilerinin yerli kavimleri idiler. Bunlar Göktürk devleti kurulunca onların hakimiyetini tanıdılar. 630 yılında Göktürk devleti Çinliler tarafından yıkıldığında serbest kaldılar ve siyasi birlik oluşturdular. Çin ise Göktürklere karşı bu Uygur birliğini destekledi. O çağda başlarında Alp İlteber unvanını taşıyan Pusa isimli biri bulunuyordu. Uygurlar 681 yılından sonra İltariş Kağan’ın ortaya çıkmasıyla yine Göktürklere bağlanmak zorunda kaldılar. Bu süre içinde kendilerini toplamış olan Uygurlar Göktürk devletinin zayıflaması ile yeni bir fırsat daha yakalamış oldular. Göktürklerin hakimiyetinde bulunan bas mil ve Karluk gibi Türk toplulukları ile birleşen Uygurlar 742-43 yıllarında Göktürk kağanı Olamış’ı mağlup ederek öldürdüler. Diğer bir kaynak genel Türk tarihine göre de Ötüken, Kansu ve Doğu Türkistan da bir hakanlık iki devlet kurmuş olan Türk boyu yakın tarihte Uygurların durumu çoğunluğu Çin Halk Cumhuriyetine bağlı Sincan Uygur özerk bölgesinde yaşayan Türk halkıdır. Dilleri Türk dillerinden Uygurcadır. Uygurlar geçmiş de Çin ile dostça ilişkiler kurmuşlar ticareti geliştirmiştir. Böylece köyler ve kasabalar gelişerek kalabalık şehirler haline gelmiştir ve bu nedenle ilk yerleşik hayata geçen Türk devleti Uygur devleti olmuştur. Bunun sonucunda tarım ve mimari tahta harflerle matbaacılık yapan Uygurlar kağıdı da kullanmışlardır. Bu sayede yeni bir alfabe oluşturmuşlardır bu alfabe 14 ile 18 harften oluşur. Uygurlar kendi dinleri dışında diğer dinlere hoş görülü davranmışlardır.Uygur halkı ilk defa 1933 ve1944 yılında kendi otonom cumhuriyetini kurmuştur. Çin halk cumhuriyeti 1949 da doğu Türkistan ı işgal ederek Uygurların 1944 den beri var olan 2 doğu Türkistan cumhuriyetini yok etmiştir. Uygur halkı Çin içerisinde kendi geleneklerini ve kültürlerini sürdüremediklerinden yakınmaktadırlar. Uygurlar her ne kadar sözde özerk bir cumhuriyete sahip olsalar da Çin egemenliğine girdiklerinden beri bağımsızlıkları için mücadele etmektedirler. Uygurlar mani dininin terimlerini Türkçeye çevirerek ulusal kimliklerini koruma uğraşısı içinde olduklarını göstermişlerdir. 11 eylül 2001 olaylarından sonra Çin hükümeti her türlü Uygur direnişini islamist terör diye adlandırıp yasadışı göstermek için çaba sarf etmektedir. Çeşitli asimilasyon tedbirleri uygulamakta çin kadınla evlenen erkeğe yüksek maaş çin erkekle evlenen kadına yüksek maaş gibi asimilasyon uygulamaları yapmakta öte yandan ise bazı insan hakları örgütlerine göre doğu Türkistan da 1990 dan bu yana 700 Uygur türkü idam edilmiştir ve son olaylar Uygur Türkleri Çin de çatışıyor. Sincan Uygur bölgesinde Urumçi de Türk soykırımı yaşanıyor. Bu son çatışmaların nedeni Uygur Türkleri, Çin’in çocuklarını sattıkları gerekçesiyle ayaklandı. Savaş alanına dönen Urumçi de Polisle çatışan Türklerin birçoğu öldürüldü. Resmi rakamlara göre 192 ölü 1000 nin üzerinde yaralı var. Çin hükümetinin sağduyulu davranıp bir an önce akan kanın durdurulup olayların faillerini adalet önüne çıkarıp cezalandırması gerekir. Bir Türk ve insan olarak bekler soydaşlarımıza Allahtan güç ve sabır dilerim.
Hasan TUNCER - tuncerhasan@windowslive / http://www.hakimiyet.com/yazi/13033/Cin_zulmundeki_turkler.html